شهر سازی و سالمندی

زمانی که در تراز مدیران ارشد سازمان تامین اجتماعی خدمت میکردم ، در مواجهه روزانه با مسائل و مشکلات بازنشستگان محترم که اکثریت آنان جزو سالمندان عزیز میباشند ، این آرزو را  داشتم که سازمان را از حالت یک دستگاه ای تی ام خارج کرده و به مسائلی از قبیل بهداشت ، آموزش ، مسکن، درمان ، تفریح و … این عزیزان هم رسیدگی کنیم.                                       

در ایام اخیر با دوستان جدیدی آشنا شده ام که در حوزه سبک های جدید حوزه کسب و کار و در کنار آن معماری و شهرسازی فعالیت می کنند.

 

شور و اشتیاق این دوستان و از همه مهمتر علم ایشان در خصوص شهر سازی و تجربیات خوب و مفید بین المللی در این زمینه و اطلاعات من در خصوص شرایط و وضعیت عزیزان سالمند  باعث شده علی رغم فقدان تخصص و تجربه در این خصوص به خود اجازه دهم و چند خطی در خصوص تحقق آرزو های گذشته در مورد معماری شهری و سالمندی نظراتم را ابراز کنم.

سالمندی

   تعریف سالمندی را میتوان اینگونه گفت: تغییرات فیزیولوژیک طبیعی، پیشرونده و خود به خودی و غیر قابل بازگشت، که در آن قوای جسمی و روحی هر دو به نحو   قابل توجهی رو به نقصان میگذارد.

 سالمندی به  عمر نزدیک ، یا بالاتر از، میانگین طول عمر بشر اشاره دارد و بنابراین بخش پایانی چرخه حیات انسان است. افراد سالمند قابلیت‌های تجدید قوای محدودی دارند و بیش از دیگر بزرگسالان در معرض بیماری، سندرمها و کسالت هستند.

سالمندی را بطور قراردادی، مترادف با شروع سن 65 سالگی می دانند.  پیری عبارت است ‏از اضمحلال تدریجی در ساختمان و ارگانیسم بدن، که بر اثر دخالت عامل زمان، پیش می آید ‏و تغییراتی را در ساختمان و عمل اعضاء‌ مختلف بدن بوجود می آورد.  سفید شدن مو و چین ‏و چروک پوست، ریزش مو، کاهش قدرت دید، نقصان شنوایی، خمیدگی، کندی در تحرک، ‏کاهش قدرت عضلانی، اختلال و آشفتگی در حافظه و ادراک، اختلال در جهت یابی، کاهش ‏ظرفیت و کارآیی ریه ها و سیستم قلبی و عروقی از آن جمله اند.

بطور کلی به جمعیتی که بیش از 7 درصدآن به افراد بالای 60 سال اختصاص یابد جمعیت سالمند میگویند. در ایران با ظاهر شدن آثار کنترل جمعیت از سال 1370 به بعد به تدریج از نسبت افراد کمتر از 15 سال کاسته شده است. آخرین آمارها (آمار گیری سال 1395) نشان می دهند، در ایران  9.3% جمعیت را سالمندان تشکیل می دهند. جمعیت سالمندان در استان های شمالی کشور بیشتر و در استان های جنوبی و جنوب شرقی کمتر است.

اکنون ۷۰ درصد جمعیت کشور را جمعیت فعال یعنی افراد بین ۱۵ تا ۶۰ سال تشکیل می دهند. براساس آخرین آمار مرکز آمار ایران در سال 1395 تعداد سالمندان کشور هفت میلیون و چهارصد و پنجاه هزار نفر است.  

بر این اساس و در سال ۲۰۵۰ میلادی یعنی حدود ۳۳ سال دیگر حدود ۳۰ درصد جمعیت کشورمان را سالمندان تشکیل خواهند داد.

بنابراین حدود ۱۵ سال آینده جمعیت سالمند کشور دو برابر خواهد شد.

شهرسازی

در یک تعریف عام عبارتست از: مداخله و تنظیم فضا به منظور بهبود کیفیت زندگی ساکنان.

مجموعه روش‌ها و تدابیر ارزشمند و مفیدی که متخصصین امور شهری به وسیله آن شهرها را  بهتر می‌سازند، به شهرسازی یا علم تنسیق شهرها شهرت دارد . شهرسازی عبارت است از مطالعه ، طرح‌ریزی و توسعه شهرها با در نظر گرفتن احتیاجات اجتماعی و اقتصادی با توجه به حداقل رساندن مشکلات شهری و پاسخ‌گویی به نیازهای  عمومی جمعیت شهری  در واقع، «شهرسازی» را می توان جزو فعالیت ها و علومی به شمار آورد که با زندگی روزمره و لحظه ای انسان ارتباط دارد و آثار آن در نحوه «سکونت» و «کار و فعالیت» و «گذراندن اوقات فراغت» شهروندان ملموس و آشکار است.

   

 سالمندی شهری یک حوزه نوظهور در علوم اجتماعی و بهداشتی است که پیامدهای آن بسیار فراتر از مرزهای این رشته ها است . هم به پیری جمعیت و هم زندگی در شهرها می پردازد . یکی از دستاوردهای بزرگ جامعه مدرن ، افزایش روزافزون امید به زندگی در جمعیت عمومی است. در اروپا و در کل جهان غرب ، مردم بیشتر از گذشته و به طور کلی در سلامت بهتری زندگی می کنند. پیری جامعه یک پدیده مثبت و در عین حال چالش برانگیز است ، زیرا پیری جمعیت و شهرنشینی نقطه اوج توسعه انسانی موفق است.


پیری جهانی جمعیت شهری ، نیازمند اجرای رویکردهای سازگار با سن بیشتر در شهرهای ما است وآماده شدن برای این تحولات به گونه ای که هم نسل فعلی و هم نسل های آینده سالمندان بتوانند از استراتژی های سازگار با سن بهره مند شوند . اینک می‌توان این سوال را مطرح کرد که آیا محیط‌های شهری برای جمعیت سالمند بهترین هستند و بنابراین مکان مناسبی برای پیری خوب هستند؟ محیط های روستایی چطور؟

تفاوت زیادی در چالش هایی که افراد مسن هنگام پیری در محیط های شهری و روستایی با آن مواجه می شوند وجود دارد.

   

بسیاری از محققان تفاوت های بین جوامع شهری و روستایی را بدون اشاره خاصی به سالمندی مطالعه کرده اند، آنها دریافتند که در سطوح پایین توسعه اقتصادی، مناطق شهری از نظر درآمد، تحصیلات و ساختار شغلی بر مناطق روستایی ترجیح داده می شوند. به نظر می رسید رضایت بیشتری از زندگی در میان ساکنان شهر وجود دارد.

 

هنگامی که صحبت از سالمندی به میان می آید، تراکم بالاتر سکونتگاه شهری نزدیکی بیشتر به خدمات عمومی را تضمین می کند که بر کیفیت زندگی افراد مسن تأثیر می گذارد. به دلیل شرایط اقتصادی، اغلب نمی توان چنین شرایطی را در مناطق روستایی فراهم کرد .

با پیری شهری، باید بر ارتقای تحرک در شهرها (مانند پیاده‌روی، استفاده از حمل‌ونقل عمومی)، ارتقای ایمنی و امنیت، و توانمندسازی افراد مسن در جوامع محلی تمرکز شود .
حالت ایده آل، مکان هایی برای زندگی باید سازماندهی شوند تا تعامل اجتماعی را تسهیل کنند و حس اجتماعی را تقویت کنند امروزه ایجاد شهرهای دوستدار سالمند یک جنبش جهانی است.

 

یک شهر سازگار با سالمند  محیطی حمایتی ارائه می دهد که ساکنان را قادر می سازد تا به طور فعال در خانواده، محله ها و جامعه مدنی خود بزرگ شوند و فرصت های گسترده ای را برای مشارکت آنها در جامعه ارائه می دهد.

کلام آخر : با طراحی مناسب شهر ها زندگی را برای سالمندان عزیز زیباتر کنیم.

 

 

محمد حسن زدا

کارشناس تامین اجتماعی

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

Fill out this field
Fill out this field
لطفاً یک نشانی ایمیل معتبر بنویسید.
You need to agree with the terms to proceed

فهرست
مشاوره

در زرین دانش پاسخگوی شما هستیم